THÔNG CÁO BÁO CHÍ: Cộng đồng Tiếp thị liên kết Việt Nam yêu cầu làm rõ sai phạm trong việc kê khai thuế của Shopee

Theo phản ánh từ các thành viên trong cộng đồng, Shopee đã kê khai thu nhập của những người làm tiếp thị liên kết dưới dạng "tiền công, tiền lương" theo Thông tư 111/2013/TT-BTC của Bộ Tài chính, dẫn đến mức thuế lũy tiến lên đến 35% doanh thu - một mức thuế không phù hợp với tính chất hợp tác kinh doanh của hoạt động tiếp thị liên kết.

Tiếp thị liên kết là một hình thức hợp tác Kinh doanh dịch vụ quảng cáo được quy định tại Luật Thương mại số 36/2005/QH11 điều 104 và 105. Phương thức kinh doanh đó là sử dụng tài nguyên số (trang Fanpage, kênh Tik Tok, Youtube, …) để hợp tác kinh doanh với sàn Thương mại điện tử. Luật Thương mại số 36/2005/QH11 quy định Tiếp thị liên kết là Kinh doanh dịch vụ quảng cáo Thương mại và theo Thông tư 40/2021/TT-BTC, Khoản c, điểm 1, Điều 2 thì Tiếp thị liên kết là Hợp tác kinh doanh với tổ chức.

Thông tư 111/2013/TT-BTC của Bộ Tài chính ban hành năm 2013 lúc chưa có khái niệm về Tiếp thị liên kết ở Việt Nam nên không có quy định phù hợp về thuế đối với hình thức kinh doanh này nhưng những người làm đã đồng ý nộp thuế 10% doanh thu trước khi nhận doanh thu từ Shopee. Căn cứ mức tính thuế tại Phụ lục 1, Thông tư 40/2021/TT-BTC thì hình thức Hợp tác kinh doanh với tổ chức được áp dụng mức thuế là 5% thuế GTGT và 2% thuế TNCN. Đây là mức thuế phù hợp và đảm bảo kinh doanh có lợi nhuận cho lĩnh vực tiếp thị liên kết. Như vậy những người làm Tiếp thị liên kết đã thực hiện nghĩa vụ thuế cho nhà nước cao hơn mức Quy định tại Thông tư 40/2021/TT-BTC là 7%, cao hơn mức thuế TNCN đối với kinh doanh vận tải công nghệ như Grab, Uber là 1,5%...

Ngoài ra, trong quá trình hợp tác, khi trả lời cho các đối tác Tiếp thị liên kết về khoản thuế có thể phát sinh ngoài mức khấu trừ đã đóng, Shopee luôn khẳng định với các đối tác là đã hoàn thành nghĩa vụ về thuế TNCN và không có khoản nào phát sinh trong quá trình hợp tác kinh doanh. Nhưng khi xảy ra sự cố Shopee viện dẫn Điều 2 Thông tư 111/2013/TT-BTC trong đó cho rằng thu nhập của đối tác kinh doanh Tiếp thị liên kết là “tiền công, tiền lương”, với diễn giải cụ thể là c) Tiền thù lao nhận được dưới các hình thức như: tiền hoa hồng đại lý bán hàng hóa, tiền hoa hồng môi giới.

Có những sai phạm trong việc kê khai này đó là:

(1) Quy định chung về Điều 2 Thông tư 111/2013/TT-BTC về “Thu nhập từ tiền lương, tiền công” đó là “Thu nhập từ tiền lương, tiền công là thu nhập người lao động nhận được từ người sử dụng lao động” (Thông tư 111/2013/TT-BTC tuy nhiên những người kinh doanh Tiếp thị liên kết là đối tác và không hề có quan hệ lao động cho Shopee (Điều 2 Nguyên tắc thỏa thuận chung giữa Shopee và bên đối tác liên kết).

(2) Những người hợp tác kinh doanh Tiếp thị liên kết với Shopee không trực tiếp làm đại lý hay bán bất cứ một sản phẩm nào của Shopee vậy không phải là đại lý bán hàng.

(3) Khi một người click vào liên kết của bên đối tác lúc đó họ vẫn chỉ là người dùng (người dùng Shopee, Facebook, Tik Tok… thậm chí chưa phải người dùng Shopee). Như vậy quá trình này không thể gọi là môi giới bán hàng vì không hề có sự xác lập mua bán, giao dịch. Khi người dùng vào Shopee (trang web, ứng dụng) nhấn vào link để mua hàng (có thể vào một link bất kì nào khác không nhất thiết phải link gốc) và thanh toán lúc đó họ mới trở thành khách hàng. Quá trình này chỉ có bên Shopee là đứng ra môi giới bán hàng cho các shop và khách hàng. Trên sàn Thương mại điện tử, Shopee đã kí kết các thỏa thuận hợp tác với người bán hàng cũng như quy định điều khoản dịch vụ khi người mua hàng trên Shopee nên theo điều 150 Luật Thương mại số 36/2005/QH11 thì bên môi giới bán hàng là Shopee. Hơn nữa tại điều 152, Luật Thương mại số 36/2005/QH11 quy định Nghĩa vụ của bên được môi giới (Người bán hàng trên Shopee) là “2. Trả thù lao môi giới và chi phí hợp lý khác cho bên môi giới”. Trong thỏa thuận hợp tác, người bán hàng phải trả những khoản phí hoa hồng cho Shopee như vậy Shopee chính là bên Môi giới bán hàng trên sàn thương mại điện tử. Do đó Shopee được coi là bên môi giới chứ không phải là bên sử dụng lao động.

Như vậy từ các thỏa thuận và phân tích pháp lý, rõ ràng giữa những người làm tiếp thị liên kết với Shopee không có quan hệ lao động mà là quan hệ hợp tác kinh doanh. Qua các dẫn chứng trên thì hiện nay Shopee đang khai báo thuế sai với Luật Thương mại số 36/2005/QH11, Thông tư 40/2021/TT-BTC và cả Thông tư 111/2013/TT-BTC.

- Tại sao bộ phận pháp chế của một công ty lớn như Shopee lại có thể sai một cách nghiêm trọng như vậy? Liệu đây có phải là do năng lực kém hay có một sự cố ý sai phạm?

- Đằng sau của những sai phạm hàng loạt này là gì? Liệu có sự thiếu sót trong việc giám sát và kiểm soát quy trình pháp lý tại Shopee hay không?

Chúng tôi, Cộng đồng Tiếp thị liên kết Việt Nam, kêu gọi các cơ quan chức năng vào cuộc điều tra, làm rõ và xử lý nghiêm minh các sai phạm của Shopee trong việc kê khai và thu thuế đối với các đối tác kinh doanh tiếp thị liên kết, nhằm đảm bảo quyền lợi chính đáng của cộng đồng những người làm kinh doanh tiếp thị liên kết tại Việt Nam.

Về Cộng đồng Tiếp thị liên kết Việt Nam (Vietnam Affiliate Marketing Community): Chúng tôi là một tổ chức phi lợi nhuận trên cơ sở tham gia một cách tự nguyện, đồng thuận của mọi thành viên nhằm hỗ trợ, phát triển và bảo vệ quyền lợi của các cá nhân và tổ chức hoạt động trong lĩnh vực tiếp thị liên kết tại Việt Nam.